|
strona główna
przedmiot nauki
rozwój myśli
cele
administracja
czynniki kształtujące
państwo
ustrój
wojna
pokój
informacja
polityka społeczna
polityka administracyjna
polityka zagraniczna
polityka gospodarcza
polityka ekologiczna
polityka rządu
polityka samorządu
polityka organizacji
polityka adm. prywatnej
referaty
egzamin
linki
|
:: POLITYKA SPOŁECZNA ::
Bożena Bąk: Polityka zatrudnienia w Unii Europejskiej
Polityka zatrudnienia w Unii Europejskiej to część polityki społecznej UE i przedmiot współpracy wspólnotowej. W pierwotnym okresie istnienia Wspólnot Europejskich problem zatrudnienia związany był z realizacją zasady swobodnego przepływu pracowników, także z okresowym pogarszaniem się sytuacji na europejskim rynku pracy. UE walkę
z bezrobociem uznała za istotny wspólny cel państw członkowskich (m.in. w pierwszym Programie działań społecznych z 1974). Na ten cel przeznaczano coraz większe środki z Europejskiego Funduszu Społecznego. Prawo wspólnotowe w niektórych działach reguluje warunki zatrudnienia, określa minimalne standardy dotyczące np. czasu pracy, specjalnej ochrony młodocianych i kobiet, bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwdziałania dyskryminacji w zatrudnieniu.
Polityka zatrudnienia jest stosunkowo nową polityką, którą stara się koordynować Unia Europejska. W listopadzie 1997 roku podczas Szczytu Luksemburskiego przyjęto Traktat Amsterdamski. Tam stworzono podstawę do formułowania Europejskiej Strategii Zatrudnienia (ESZ). Nadano jej też priorytetowy charakter. Miało to oczywiście związek ze wzmagającym się problemem bezrobocia. W krajach ówczesnej 15 było
w tamtym czasie 17 mln osób bez pracy. Strategia określa skalę zadań i działań państw członkowskich na rzecz ograniczenia bezrobocia, redukcji ubóstwa i marginalizacji społecznej. Praktykowany przez UE sposób współdziałania państw w zakresie polityki zatrudnienia ma stosunkowo luźny i nie w pełni zobowiązujący charakter. Z tego względu, a także z powodu dorocznego przeglądu doświadczeń i weryfikacji wspólnych ustaleń, współdziałanie państw jest określane jako - otwarta metoda koordynacji.
Na politykę zatrudnienia w UE składa się m.in. coroczny przegląd sytuacji na unijnym rynku pracy, formułowanie wytycznych pod adresem narodowych polityk zatrudnienia oraz dostarczanie przez państwa członkowskie cyklicznych sprawozdań o ich wprowadzaniu w życie. Traktat amsterdamski powoływał do życia Komitet ds. zatrudnienia, organ doradczy monitorujący runek pracy i politykę zatrudnienia w UE oraz przygotowujący stosowne opinie i wnioski, także w wyniku konsultacji
z przedstawicielami pracowników i pracodawców.
Europejska Strategia Zatrudnienia opiera się na czterech filarach:
Zatrudnialność oznacza starania o to, aby bezrobotni mieli możliwości powrotu do pracy, a także promocję rynku pracy otwartego dla wszystkich. Zadaniem tego filaru jest przeciwdziałanie długoterminowemu bezrobociu, a sposobem na to jest wzmacnianie kształcenia ustawicznego, wspieranie programów szkoleniowych i przekwalifikowań, opracowanie programów doradczych, pomoc w dostosowywaniu programów edukacyjnych do zmieniających się potrzeb rynku pracy.
Przedsiębiorczość oznacza dążenie do ułatwiania obywatelom UE zakładania firm, prowadzenia ich oraz zatrudniania innych osób. Jest to traktowane jako wzmaganie szans na tworzenie nowych miejsc pracy. W tym filarze podkreślana jest także kwestia tworzenia motywacji do samozatrudnienia.
Zdolność adaptacyjna pracowników i pracodawców - filar ten promuje modernizację organizacji pracy, uelastycznienie czasu pracy, przyjmowanie różnorodnych form zatrudnienia, unowocześnianie kontraktów o pracę, utrzymywanie zdolności dostosowawczych przedsiębiorstw poprzez szkolenia pracowników przeprowadzane w firmach.
Równość szans - Czwarty filar poszukuje dróg pogodzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym. Próbuje rozwiązać problem przepaści między zatrudnianiem kobiet i mężczyzn. Chodzi o ułatwianie powrotu na rynek pracy po dłuższej przerwie, tworzenie warunków pracy dla osób niepełnosprawnych.
Trzy główne cele
W styczniu 2003 Komisja Europejska przedstawiła komunikat w sprawie znowelizowanej Europejskiej Strategii pełnego zatrudnienia i lepszych miejsc pracy dla wszystkich. 22 lipca 2003 roku Rada Europejska przyjęła Wytyczne Polityki Zatrudnienia dla państw członkowskich. Decyzją Rady
2003/578/EC przyjęto trzy nowe główne cele:
- pełne zatrudnienie,
- poprawa jakości i produktywności pracy,
- wzmocnienie spójności społecznej i integracji.
Jednocześnie Rada Europejska zobowiązała się do lepszej realizacji i administrowania Europejską Strategią Zatrudnienia. Rada przyjęła 10 konkretnych Wytycznych polityki zatrudnienia na okres 3 lat:
- Aktywne i prewencyjne działania na rzecz bezrobotnych i biernych zawodowo;
- Tworzenie miejsc pracy i przedsiębiorczość;
- Promocja adaptacyjności i mobilności na rynku pracy;
- Promocja rozwoju kapitału ludzkiego i kształcenia ustawicznego;
- Wzrost podaży pracy i promowanie aktywnego starzenia się;
- Polityka równości szans dla kobiet i mężczyzn;
- Wspieranie integracji i zwalczanie dyskryminacji osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy;
- Rozwijanie finansowych zachęt do podejmowania zatrudnienia;
- Ograniczenie szarej strefy zatrudnienia;
- Zmniejszanie regionalnych zróżnicowań w zatrudnieniu.
Europejska Strategia Zatrudnienia odgrywa wiodącą rolę w realizacji celów Agendy Lizbońskiej, której celem jest uczynienie z Unii Europejskiej najbardziej konkurencyjnej ekonomicznie strefy gospodarczej. Strategia zatrudnienia ma zatem silny związek z zadaniami polityki gospodarczej.
Oceny polityk zatrudnienia państw członkowskich
Rada Europejska ocenia sytuację w sferze zatrudnienia we Wspólnocie.
W tym celu publikowany jest Wspólny Raport o Zatrudnieniu, gdzie przedstawiane są wytyczne w sprawie zatrudnienia (Employment Guidelines). Na podstawie tych wytycznych każdy kraj członkowski jest zobowiązany opracować Narodowy Plan Działań na Rzecz Zatrudnienia (National Action Plan for EmploymentNAP). Każdego roku kraj członkowski winien złożyć raport z realizacji polityki zatrudnienia, co jest podstawą przygotowania przez Komisję Europejską kolejnego Wspólnego Raportu
o Zatrudnieniu. Rada uzyskała uprawnienia do kierowania do krajów członkowskich zaleceń dotyczących realizowanej przez nie polityki.
Koordynacja narodowych polityk zatrudnienia na poziomie UE wynika z zobowiązania się państw członkowskich do określenia zestawu celów ogólnych i szczegółowych w zakresie polityki zatrudnienia i jest realizowana w oparciu o następujące elementy: Wytyczne Polityki Zatrudnienia, Narodowe Plany Działania, Wspólny Raport w sprawie Zatrudnienia oraz zalecenia adresowane do poszczególnych krajów.
W każdym krajowym programie reform państwa członkowskie winny uwzględnić pakiet wytycznych. Zintegrowany Pakiet Wytycznych na rzecz wzrostu i zatrudnienia jest dokumentem łączącym dotychczasowe Ogólne Wytyczne Polityki Gospodarczej (Broad Economic Policy Guidelines) oraz Wytyczne dotyczące Zatrudnienia (Employment Guidelines). Pakiet wytycznych podzielony jest na trzy bloki: makroekonomiczny, mikroekonomiczny i zatrudnienia. Wyodrębnienie polityki zatrudnienia
z obszarów zagadnień ekonomicznych podkreśla wagę, jaką uzyskała ta problematyka. Wytyczne w sprawie zatrudnienia zostały ostatecznie przyjęte decyzją Rady Unii Europejskiej 12 lipca 2005 r. (Council Decision on Guidelines for the employment policies of the Member States, 10205/05).
Krajowy Program Reform na lata 2005-2008
W Polsce przygotowany został Krajowy Program Reform na lata 2005-2008, który 5 października 2005 r. został wstępnie zaakceptowany przez Radę Ministrów.
Unijne wytyczne w zakresie zatrudnienia zostały podzielone na trzy części:
1. Przyciąganie i utrzymanie większej liczby osób w zatrudnieniu oraz zreformowanie systemu opieki społecznej.
Wytyczna 17 prowadzenie polityki zatrudnienia, których celem jest uzyskanie pełnego zatrudnienia, podnoszenie jakości i wydajności pracy oraz wzmocnienie społecznej i terytorialnej spójności;
Kraje członkowskie powinny doprowadzić do uzyskania stopy zatrudnienia na poziomie 70% (stopa zatrudnienie pokazuje ile osób pracuje w grupie zdolnych do pracy). W przypadku kobiet powinna ona wymieść 60%, a w przypadku pracowników w wieku 55 64 lata - 50%.
Poza zwiększaniem zarówno popytu, jak i podaży pracy kraje członkowskie powinny dążyć do zwiększenia integracji społecznej, zmniejszenia zróżnicowania w regionalnych stopach zatrudniania, bezrobocia i wydajności pracy, przestrzegać zasad równych szans
i przeciwdziałania dyskryminacji. Oprócz wskaźników ilościowych, Zintegrowane Wytyczne wskazują również na czynniki jakościowe, jak podnoszenie wydajności i jakości pracy, które są konieczne przy budowaniu gospodarki opartej na wiedzy.
Wytyczna 18 promowanie zatrudnienia zgodnego z cyklem życia człowieka;
Jest to zagadnienie różnic w zatrudnieniu między kobietami i mężczyznami oraz niskie stopy zatrudnienia wśród najstarszych i najmłodszych pracowników. Zaleca się promowanie aktywnego starzenia się oraz reformowanie systemów zabezpieczeń społecznych. Ważną kwestią jest też godzenie życia zawodowego z prywatnym, w czym pomóc może organizacja opieki nad dziećmi i innymi osobami zależnymi od pracownika.
Wytyczna 19 zapewnienie włączenia do rynku pracy osób poszukujących pracy i osób znajdujących się w niekorzystnym położeniu;
Osoby bezrobotne powinny mieć kontakt z rynkiem pracy poprzez pomoc w efektywnym poszukiwaniu pracy, ułatwianie dostępu do szkoleń, jak również podniesienie motywacji do pracy poprzez zagwarantowanie płac na poziomie likwidującym z jednej strony ubóstwo, z drugiej pułapkę bierności. Szczególnej uwagi wymagają osoby znajdujące się
w niekorzystnym położeniu oraz nisko wykwalifikowane. Konieczna jest walka z dyskryminacją niepełnosprawnych, imigrantów i innych mniejszości na rynku pracy.
Aktywne formy rynku pracy powinny zawierać instrumenty służące wczesnej identyfikacji potrzeb, pomocy w poszukiwaniu pracy oraz zindywidualizowane plany działania. Celowi zwiększania atrakcyjności pracy służyć ma także przeprowadzanie okresowych przeglądów systemów podatkowych pod kątem bodźców i barier dla rynku pracy, szczególnie redukcja wysokich krańcowych efektywnych stóp podatkowych.
Wytyczna 20 lepsze dopasowanie do potrzeb rynku pracy;
Aby zwiększać jakość i ilość pracy konieczne jest podnoszenie poziomu infrastruktury rynku pracy na poziomie narodowym i unijnym, w tym sieci EURES. Instytucje rynku pracy, zwłaszcza służby zatrudnienia, powinny być wzmocnione i zreformowane, w tym także w aspekcie zapewnienia dostępu do informacji o możliwościach zatrudnienia i szkoleniach na poziomie narodowym i UE. Lepsze dopasowanie do zmian na rynku pracy musi być również wsparte zniesieniem barier w geograficznej mobilności pracowników. W tym kontekście, kraje członkowskie powinny również zwrócić uwagę na imigrację z krajów trzecich.
2. Zwiększenie zdolności przystosowawczych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynków pracy.
Wytyczna 21 promowanie elastyczności przy równoczesnych zagwarantowaniu pewności zatrudnienia oraz zmniejszenie segmentacji rynku pracy;
Konieczność wprowadzania zmian strukturalnych na rynku pracy jest wynikiem zmieniającego się otoczenia gospodarczego. Procesy globalizacji, czyli otwieranie rynków narodowych na zewnętrzną konkurencję, a także wprowadzanie nowych technologii, wymuszają potrzebę szybkiej adaptacji zarówno na pracownikach, jak i na przedsiębiorstwach. Pracownicy muszą być przygotowani na zróżnicowane formy pracy, kształcenie przez całe życie, wykorzystanie nowoczesnych technologii i mobilność. Elastyczność pracy powinna być promowana poprzez: ustawodawstwo zaadaptowane do zmian na rynku pracy; wspieranie zmian statusu zatrudnionego (szkolenia, samozatrudnienie, mobilność); promocję innowacyjnych form organizacji pracy (zwiększenie bezpieczeństwa pracy, elastyczne podejście do czasu pracy), przy jednoczesnym zwiększaniu jakości i produktywności pracy, lepsze wykorzystanie nowoczesnych technologii; działania mające na celu przekształcenie pracy w szarej strefie na legalne zatrudnienie.
Wytyczna 22 zagwarantowanie rozwoju płac i innych kosztów pracy, sprzyjającego zatrudnieniu;
Tworzenie miejsc pracy wiąże się również z odpowiednim rozwojem systemu płac dostosowanym do zmian produktywności pracy, cyklu gospodarczego oraz sytuacji na rynku pracy. Nacisk powinien być kładziony na redukcję kosztów pracy oraz klina podatkowego, zwłaszcza w stosunku do pracy niskopłatnej.
3. Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i umiejętności.
Wytyczna 23 rozwinięcie zakresu i zwiększenie rozmiaru inwestycji w kapitał ludzki;
Inwestycje w kapitał ludzki są niezwykle istotne, ponieważ przyczynią się do zwiększenia produktywności pracy i lepszego dostępu do rynku pracy. Zalecane działania w dziedzinie inwestycji w kapitał ludzki to: stworzenie strategii kształcenia ustawicznego, łącznie ich z odpowiednimi bodźcami i mechanizmami podziału kosztów pomiędzy przedsiębiorstwa, instytucje państwowe i osoby prywatne, ze szczególnym uwzględnieniem zmniejszenia liczby uczniów przedwcześnie opuszczających szkoły; zwiększenie dostępności do kształcenia zawodowego, średniego
i wyższego, włącznie ze szkoleniem z zakresu przedsiębiorczości; nacisk na uczestnictwo w szkoleniach i dokształcaniu przez całe życie, zwłaszcza dla nisko wykwalifikowanych i starszych pracowników.
Wytyczna 24 zapewnienie dostosowywania się systemu edukacji i szkoleń do nowych wymagań w zakresie kompetencji i umiejętności;
Ważnym celem jest dopasowania podaży na rynku pracy do popytu, np. system kształcenia powinien mieć zdolność szybkiego dostosowywania się do gospodarki opartej na wiedzy. W tym celu można wykorzystać technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) oraz zwiększyć mobilność pracowników. W związku z tym należy znieść istniejące bariery swobodnego przemieszczania się, zwłaszcza te związane z uznawalnością wykształcenia i kwalifikacji zawodowych.
Dostosowywanie systemów edukacji i szkoleń do nowych wymagań kompetencyjnych wymaga: lepszej identyfikacji potrzeb w zakresie kompetencji oraz prognozowanie przyszłych wymagań; zwiększanie podaży instrumentów edukacji i szkoleń; rozwijania systemów wzajemnej uznawalności kwalifikacji; zapewniania atrakcyjności, otwarcia i wysokich standardów systemów edukacji i szkoleń.
Implikacje dla Polski
Polska, będąc krajem członkowskim Unii Europejskiej, jest zobligowana do brania pod uwagę w swej polityce gospodarczej wytycznych UE. Wyżej wymienione wytyczne zostały uwzględnione w przygotowywanym Krajowym Programie Reform na lata 2005-2008. Działania w obszarze polityki zatrudnienia zostały skupione na dwóch priorytetach, uznanych za najistotniejsze z punktu widzenia polskich problemów:
- tworzenie i utrzymanie nowych miejsc pracy oraz zmniejszenie bezrobocia;
- poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw poprzez inwestowanie w kapitał ludzki.
|
